http://jorgecice.blogspot.com/2001/01/la-mava-lingvo-neologismoj-kaj.html
Kategorio: Vortprovizo
Taŭga esprimo, mi pensas, apud la kutimaj “sidi en peĉo, kaĉo, merdo”, por esprimi embarason, konfuziĝon. Mi estis embarasita, kiam mi konstatis ke ne ĉiu pensas pri sama afero kiam li aŭdas la vorton pudingo. Se mi aŭdas la vorton, mi pensas pri iu flava, vanilita, duonsolida, do ŝanceliĝema, dolĉa manĝaĵo, nevarma, varmeta aŭ malvarma deserto, ŝutita sur teleron, aŭ ankoraŭ ripozanta en ujeto vitra, porcelana, kartona, plasta aŭ en granda poto, atendanta esti elkulerita de frandemul(in)o. Brito tamen, pensas pri tute alia afero… Kaj tamen, la vorto pudingo estas unu el la plej internaciaj, ĉar mi trovis ĝin en multege da lingvoj, iom aliformita foje, sed ĉiam rekonebla, eĉ en la japana kaj ĉina kaj slovaka kaj rusa kaj nederlanda, franca, itala, hispana. Tiel mi do malkovris ke la bona Dio, tamen en iu kolera momento, kiam li, en Babelo, decidis “Ni malleviĝu do, kaj Ni konfuzu tie ilian lingvon, por ke unu ne komprenu la parolon de alia” (Gen 11.7) ne nur zorgis ke la homoj parolu diversajn lingvojn, sed ankaŭ – kaj tio pli malofte estas rimarkata – ke ili uzu samajn vortojn por paroli pri malsamaj aferoj, kaj tiel plej efike konfuzu unu la alian!
Ĵus aperis la Naŭa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro, en kiu la Akademio de Esperanto oficialigis ankoraŭ 209 radikojn, aldone al la jam antaŭe oficialaj 1977 lingvoelementoj, kaj aldone al la 2769 Fundamentaj morfemoj de Esperanto. La tuta sumo de oficialaj kaj Fundamentaj elementoj do nun sumiĝas al 4955. (Tiajn statistikaĵojn oni povas trovi en la klarigoj de la Akademia Vortaro.)
Kunlige kun tiu okazaĵo mi iafoje aŭdas dubojn pri la indeco de oficialigado de radikoj. Ĉu tio entute havas sencon (plu)?
Por formado de termino, do por nomado de nocio post ties difino kaj enklasigo, en Esperanto kaj en ĉiuj etnolingvoj ekzistas du ĉeftendencoj: Aŭ oni uzas lingvan materialon jam ekzistantan – do eluzas la vortfaradan sistemon de la lingvo aŭ uzas vorton/terminon jam ekzistantan kun la nova difino – aŭ oni formas novan vorton/radikon, kutime prunteprenante el alia lingvo.
La kondiĉoj por parolado kaj aŭskultado ne ĉiam estas idealaj. Ofte oni devas sin komprenigi en brua situacio. Eble parolas samtempe multaj personoj, el kiuj kelkaj eble estas ĝene laŭtaj. Eble apude krias infanoj. Eble sonas laŭta rokmuziko. Eble bruas apude aŭtoj aŭ maŝinoj. Eble telefona linio estas malbonega. Eble la vento siblegas.
Homaj lingvoj ĝenerale estas tre bone adaptitaj al tiaj praktikaj ĝenoj. Ni surprize lerte povas rekonstrui malbone aŭditajn frazojn, parte pro kunteksto, parte pro la redundeco de homaj lingvoj. Sed ne ĉio estas tiurilate ideala en ĉiu lingvo.